ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ

Συνοπτικός οδηγός για τα

ΤΟΠΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ

Είναι μια στρατηγική επιλογή με πολλά οφέλη:

·         Ανταποκρίνονται στις προτεραιότητες της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας για τη διαχείριση των απορριμμάτων.

·         Μπορούν να εφαρμοστούν ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη μέθοδο διαχείρισης γιατί απαιτούν απλά μέσα και εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας.

·         Είναι εντάσεως εργασίας και μπορούν να συμβάλλουν άμεσα στην μείωση της ανεργίας. Μπορούν να υποστηρίξουν συμπληρωματικά επαγγέλματα στην επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών, στην ενημέρωση και την διάδοση κλπ.

·         Έχουν το χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας και εξασφαλίζουν τα χαμηλότερα δημοτικά τέλη.

·         Είναι η ασφαλέστερη περιβαλλοντικά λύση αφού δημιουργεί τη μικρότερη δυνατή περιβαλλοντική επιβάρυνση και η ενεργειακά αποδοτικότερη αφού εξοικονομεί τα μεγαλύτερα ποσοστά ενέργειας.

·         Ενεργοποιούν  και ευαισθητοποιούν τους πολίτες αφού απαιτούν τη συμμετοχή τους. Έτσι επιτυγχάνονται ευρύτεροι στόχοι περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και συμμετοχής.

·         Εξασφαλίζουν  τον  καλύτερο κοινωνικό έλεγχο του κυκλώματος διαχείρισης των απορριμμάτων και την αντιμετώπιση φαινόμενων παράνομης διάθεσης.

Τι περιλαμβάνει ένα τοπικό σχέδιο αποκεντρωμένης διαχείρισης

    Δραστηριότητες πρόληψης και διαλογής στην πηγή, σε επίπεδο δήμου ή δήμων μέσω των οποίων επιδιώκεται η εκτροπή του μεγαλύτερου μέρους των απορριμμάτων  με ορίζοντα το χρονικό διάστημα μέχρι το 2020. Περιλαμβάνουν, κυρίως:

-      Δημιουργία Κέντρου Ανακύκλωσης Εκπαίδευσης Διαλογής στην Πηγή (ΚΑΕΔΙΣΠ), ένα ανά δήμο ή διαδημοτικό, για διαλογή στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών. Τα ανακυκλώσιμα υλικά θα προσκομίζονται από πολίτες, επιχειρήσεις, κοινωφελείς οργανισμούς, σχολεία (με τη μέθοδο της σακούλας) ή από  τον Δήμο . Τα ρεύματα διαλογής των αστικών απορριμμάτων στους χώρους αυτούς θα είναι τουλάχιστον εννέα.

Τη λειτουργία των ΚΑΕΔΙΣΠ αναλαμβάνουν οι Δήμοι ή Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις ή άλλης μορφής Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί μέσα από προγραμματικές συμβάσεις με τους Δήμους. Οι προγραμματικές συμβάσεις δεν θα έχουν κόστος για τους Δήμους αλλά αντίθετα αντισταθμιστικά οφέλη τόσο για τους πολίτες όσο και για το Δήμο (μέρος των εσόδων θα πηγαίνουν για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ένα μέρος θα δίνεται στους πολίτες που συμμετέχουν σε αυτή τη μορφή ανακύκλωσης και ένα μέρος στους Δήμους)

Στον ίδιο χώρο θα συλλέγονται ηλεκτρικές, ηλεκτρονικές συσκευές, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα και γενικά μη επικίνδυνα ανακυκλώσιμα προϊόντα,  θα γίνεται επαναχρησιμοποίηση-ανταλλαγή υλικών καθώς και εκπαίδευση των πολιτών στη μέθοδο της διαλογής στην πηγή..

-      Τα κέντρα αυτά θα πρέπει να στεγαστούν κυρίως σε ήδη υπάρχουσες κτιριακές εγκαταστάσεις ή ελεύθερους χώρους που ανήκουν στους Δήμους και μόνο στην περίπτωση που εξαντλούνται αυτές οι δυνατότητες να σχεδιάζονται νέες εγκαταστάσεις, με στόχο την ελαχιστοποίηση του κόστους.  Πρότυπες μελέτες των κέντρων αυτών θα πρέπει να εκπονηθούν από τον ΕΟΑΝ, με στόχο να μειωθεί το κόστος περαιτέρω αλλά και να είναι δυνατή η προσαρμογή των μελετών στα δεδομένα του κάθε Δήμου από τις ίδιες τις  Τεχνικές Υπηρεσίες των Δήμων

-      Ένα δίκτυο κάδων για την προδιαλογή οργανικών και  ανακυκλώσιμων υλικών σε διακριτά ρεύματα, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες σε κάθε Δήμο.  Ειδική πρόβλεψη πρέπει να αφορά την ξεχωριστή συλλογή των αποβλήτων κήπου (κλαδέματα κλπ).

-      Ένα βοηθητικό δίκτυο μικρών «πράσινων σημείων» σε κομβικά μέρη στα γεωγραφικά όρια των Δήμων με διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, για τη συγκέντρωση υλικών που δεν κατευθύνονται στους κάδους αλλά θα συλλέγονται και θα μεταφέρονται στα Κέντρα Ανακύκλωσης. Στον ίδιο χώρο θα συλλέγονται ηλεκτρικές, ηλεκτρονικές συσκευές, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα κλπ. Πρότυπες μελέτες για τα πράσινα σημεία θα πρέπει να εκπονηθούν από τον ΕΟΑΝ, με στόχο να μειωθεί το κόστος περαιτέρω αλλά και να είναι δυνατή η προσαρμογή των μελετών στα δεδομένα του κάθε Δήμου από τις ίδιες τις  Τεχνικές Υπηρεσίες των Δήμων.

-      Ένα δίκτυο «πράσινων σημείων» με διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, για τη συγκέντρωση υλικών που δεν κατευθύνονται στους κάδους όπως ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, συσσωρευτές, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα, τυχόν συγκεντρωμένες μεγάλες ποσότητες  ανακυκλώσιμων από πολίτες, επιχειρήσεις, υπηρεσίες, σχολεία και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης – ανταλλαγής υλικών όπως ρουχισμού, επίπλων και παλαιών αντικειμένων κλπ

-      Ένα σύστημα αποκομιδής και μεταφοράς  που αφορά τα αναγκαία οχήματα, τους χώρους στάθμευσης και τους σταθμούς μεταφόρτωσης με την πρόβλεψη ότι σταδιακά θα μειώνεται η ανάγκη για μεταφόρτωση και μεταφορά σύμμεικτων απορριμμάτων

-      Δράσεις υποκίνησης της συμμετοχής στα Κέντρα Ανακύκλωσης Εκπαίδευσης Διαλογής στην Πηγή των πολιτών και συγκεκριμένα:

§  δράσεις δημόσιας διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του τοπικού σχεδίου για παράδειγμα μέσω ανοιχτών εκδηλώσεων, συσκέψεων με κοινωνικούς φορείς, ερωτηματολογίων, συνελεύσεων, συγκρότησης ομάδων

§  δράσεις ενημέρωσης των πολιτών, των επαγγελματιών και των επιχειρήσεων για την πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων και τον τρόπο διαχείρισης των ειδικών αποβλήτων, ενδεικτικά στη μείωση χρήσης πλαστικής σακούλας και των συσκευασιών, στην διακριτή διαχείριση για τις μπαταρίες, τα ιατροφαρμακευτικά, τα απόβλητα κρεοπωλείων και ιχθυοπωλείων, τα τηγανέλαια κλπ

§  δράσεις υποκίνησης, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση

§  ο χώρος των ΚΑΕΔΙΣΠ θα χρησιμοποιείται και για μέρος των παραπάνω δράσεων

2.   Δραστηριότητες κομποστοποίησης - διαλογής -  διαχωρισμού σε επίπεδο δήμου ή ομάδας δήμων. Περιλαμβάνουν κυρίως :

·           Χώρους υποδοχής και διαλογής των κάδων ανακυκλώσιμων με την πρόβλεψη ότι το υπόλειμμα δηλαδή τα ανεπιθύμητα υλικά στους κάδους των ανακυκλώσιμων θα μειώνεται σταδιακά όσο αυξάνονται τα διακριτά ρεύματα.

·           Μονάδες διαχείρισης βιοαποβλήτων για την κομποστοποίηση των προδιαλεγμένων οργανικών τη συσκευασία και τη διάθεση του παραγόμενου κόμποστ.

·           Αποκεντρωμένες μονάδες μηχανικής διαλογής των σύμμεικτων που εξακολουθούν να συλλέγονται στους πράσινους κάδους με πρόβλεψη  στη διαστασιολόγηση ότι οι ποσότητες των σύμμεικτων σταδιακά θα μειώνονται.

·           Εργαστήρια ανάκτησης ανταλλακτικών, επισκευής-ανακατασκευής υλικών.

Οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να ασκούνται σε διακριτούς χώρους ή να περιλαμβάνονται σε μια Αποκεντρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΑΟΕΔΑ).

Τέλος μπορεί να εξεταστεί και  εγκατάσταση επεξεργασίας αδρανών και υλικών κατεδάφισης, εφόσον εξασφαλίζεται ο αναγκαίος χώρος.

3.   Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων σε επίπεδο ομάδας Δήμων

Οι αναγκαίοι ΧΥΤΥ, στο πλαίσιο μιας εκτεταμένης εφαρμογής της λογικής της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης, αφενός θα υποδέχονται ολοένα και λιγότερα σύμμεικτα που θα αποτελούν το υπόλειμμα της διαδικασίας ανακύκλωσης και αφετέρου, θα υποδέχονται υπολείμματα με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά αφού θα αφαιρείται ολοένα και μεγαλύτερο μέρος των οργανικών, των ειδικών και τοξικών αποβλήτων και των ανακυκλώσιμων και συνεπώς θα έχουν μικρότερη περιβαλλοντική όχληση. Σε κάθε περίπτωση, οι αναγκαίοι ΧΥΤΥ, θα περιληφθούν στην αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ και οι χωροθετήσεις θα προκύψουν ως προϊόν μελέτης και ευρείας διαβούλευσης.

Ποιες είναι οι βασικές παράμετροι σχεδιασμού

1.    Η καταγραφή των ποσοτήτων στερεών αποβλήτων που παράγονται σήμερα και η ποιοτική τους ανάλυση.

2.    Η περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης με χαρτογράφηση που θα περιλαμβάνει τα σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος (πλατείες, κοινόχρηστοι χώροι, χώροι άθλησης), τους μεγάλους παραγωγούς (αγορές, χώροι εστίασης, τουριστικές μονάδες, Πανεπιστήμια, δημόσιες υπηρεσίες, σχολεία, τράπεζες), τους παραγωγούς ειδικών και επικινδύνων αποβλήτων (νοσοκομεία, ιατρικά κέντρα, βιοτεχνίες-βιομηχανίες, συνεργεία)

3.    Η καταγραφή του ανθρώπινου δυναμικού και της οργάνωσης της υπηρεσίας που εμπλέκεται

4.    Η καταγραφή των ιδιαίτερων προβλημάτων που πρέπει να επιλυθούν

5.    Η εκτίμηση της εξέλιξης των αναγκών σε βάθος τουλάχιστον 5/ετίας .

6.    Η επιλογή των επιθυμητών δράσεων και των στόχων που πρέπει να αυτές να επιτύχουν σε βάθος τουλάχιστον 5/ετίας. Η περιγραφή των εναλλακτικών και της βέλτιστης λύσης.

7.    Η καταγραφή των αναγκαίων μελετών συμπεριλαμβανομένων και των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

8.    Η συνεργασία με την περιφέρεια, τα αρμόδια Υπουργεία και τους εμπλεκόμενους φορείς.

9.    Οι διαδημοτικές συνεργασίες και η συνεργασία με τους φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦοΔΣΑ)

10.  Η συνεργασία με Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις

11.  Η κοστολόγηση όλων δράσεων διαχείρισης, η εκτίμηση των εσόδων και η πρόβλεψη της χρηματοδότησης τόσο των παγίων όσο και των λειτουργικών δαπανών. Η σύγκριση με το σημερινό κόστος διαχείρισης.

12.  Το σύστημα ενημέρωσης- παρακολούθησης και ελέγχου υλοποίησης του τοπικού σχεδίου διαχείρισης.

13.  Η δυνατότητα υπογραφής προγραμματικών συμβάσεων με τα ΚΑΕΔΙΣΠ όταν αυτά δεν λειτουργούν από τον Δήμο αλλά τα διαχειρίζονται Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις ή άλλης μορφής Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί προς όφελος των Δήμων (μέρος των εσόδων θα πηγαίνουν για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ένα μέρος θα δίνεται στους πολίτες που συμμετέχουν σε αυτή τη μορφή ανακύκλωσης και ένα μέρος στους Δήμους).

Τέλος η προσπάθεια αυτοδιαχείρισης και αξιοποίησης, από τους Δήμους και την τοπική κοινωνία, του συνόλου των ανακυκλώσιμων προϊόντων - επανάχρησης -ανάκτησης υλικών - κομποστοποίησης μπορεί να δημιουργήσει πανελλαδικά και σε τοπικό επίπεδο 10-15.000 νέες μόνιμες θέσεις εργασίας και να αποφέρει έσοδα 1-1,5 δισ. ετησίως.